Si të mbroni më mirë bukurinë e pacenuar natyrore dhe një nga kamaret më të rëndësishme të natyrës në Shqipëri dhe ndërkombëtarisht, kompleksin natyror të Nartës dhe Pishë-Poros?
Rritja dhe shtytja përpara e statusit të mbrojtjes së zonës duke aplikuar standardet më të larta evropiane për mbrojtjen e natyrës në këtë kompleks natyror me rëndësi parësore. Në këtë frymë, ky projekt u hartua nga Mbrojtja dhe Ruajtja e Mjedisit Natyror në Shqipëri (PPNEA).
Emri i projektit: Shtrimi i rrugës drejt një rrjeti të qëndrueshëm Natura 2000 në Shqipëri: Rasti i Zonës së Kompleksit Nartë-Pishë-Poro
Vendndodhja e zbatimit të projektit: Shqipëria, qarku Vlorë dhe Fier, Nartë-Pishë-Poro
Periudha e zbatimit të projektit: tetor 2019 – mars 2021
Nartë 2016 (Vlorë). Kredite: R.Lleshi
Përshkrim
Projekti fokusohet në fushën e mbrojtjes së natyrës duke promovuar zhvillimin e qëndrueshëm dhe mbrojtjen e mjedisit natyror për brezat e sotëm dhe të ardhshëm. Ai integrohet brenda të ashtuquajturit “Procesi i Stabilizim-Asociimit” për miratimin, zbatimin dhe zbatimin e të gjitha rregullave të BE-së, të njohura si acquis që po kalon Shqipëria (Bashkimi Evropian, 2016).
Brenda aquis, ky projekt i përshtatet kapitullit 27 (Mjedisi dhe Ndryshimet Klimatike) për promovimin e politikës mjedisore të BE-së drejt zhvillimit të qëndrueshëm dhe mbrojtjes së mjedisit aktualisht dhe në të ardhmen. Projektet synojnë të ofrojnë një studim të plotë kërkimor mbi përcaktimin e zonës Natura 2000 (Direktiva e Habitateve). Hulumtimi do të përcaktojë kufijtë e zonës në një qasje eko-pjesëmarrëse, do të identifikojë dhe hartojë habitatet evropiane të zonës si një parakusht i integrimit në BE në standardet e mbrojtjes së natyrës dhe do të hapë dialogun me administratën e Ministrisë së Turizmit dhe Mjedisit të Shqipëria. Është një shembull konkret se si zbatohen detyrimet nga Direktiva e Habitatit dhe se si ato ndikojnë në jetën e qytetarëve. Ky veprim është “një detyrë shtëpie që duhet bërë” për Shqipërinë në rrugën e integrimit në BE. Konsiderohet si një nga ushtrimet më të vështira që kërkon kapacitete, por mbi të gjitha, mirëkuptimin dhe qëndrimin e duhur ndaj procesit. Rezultati i këtij projekti në formën e hartave të vendndodhjes dhe dokumenteve të tjera shoqëruese do t’u dorëzohet institucioneve shtetërore përgjegjëse si organet e vetme që formalizojnë procesin e përcaktimit të Natura 2000.
Zona e propozuar e kompleksit Nartë – Pishë Poro përbëhet nga Peizazhi i Mbrojtur Vjosa-Nartë (Administrata Rajonale e Zonave të Mbrojtura, RaPA-Vlorë) dhe Parku Natyror Pishë-Poro (Administrata Rajonale e Zonave të Mbrojtura Fier, RaPA-Fier). Bashkëpunimi ndërinstitucional në nivel kombëtar, rajonal dhe lokal është një detyrim në të cilin projekti fokusohet në mënyrë specifike.
Bashkimi Ndërkombëtar për Ruajtjen e Natyrës (IUCN) tashmë rendit Peizazhin e Mbrojtur Vjosa-Narta si Zonë të Rëndësishme të Zogut dhe Bimëve (IPA) (BirdLife International, 2020 & Plantlife 2019). Laguna e Nartës është një vend thelbësor për shpendët ujorë dimërues dhe migrues, veçanërisht pelikani dalmat (Pelecanus crispus) ose mbarështimi i ern (Sternula albifrons), Pied avocet (Recuvirostra avosetta) ose ploveri Kentish (Charadius alexandrinus) midis rreth 65 zogjve të mundshëm të shumimit ( Mladenov </ em> et al 2016 ). Ai përbëhet nga lloje të ndryshme habitatesh, duke përfshirë pyjet e pishave dhe lumenjve, ligatinat e ujërave të ëmbla, kënetat e kripura, shkurret dhe dunat ranore. Ai strehon një larmi të lartë të specieve të florës dhe faunës. Parku Natyror i Pishë Poros është një nga grykëderdhjet më të rëndësishme, ku dunat takohen me vendin e deklaruar (deri në 4 m lartësi). Bimësia përbëhet nga grupe tipike të ligatinave detare; si dhe pyjet me pisha mesdhetare. Ky kompleks natyror është i pasur edhe me vlera kulturore dhe përfshin 11 fshatra me një popullsi totale prej rreth 8000 banorë vendas, ndër të cilët edhe komuniteti minoritar grek. Të ardhurat kryesore për banorët vendas mbështeten në përdorimin e burimeve natyrore: shërbimet dhe infrastrukturat turistike, bujqësia, blegtoria, peshkimi, etj.
Figura 3. Zona e rëndësishme e shpendëve Vjosa-Nartë (IBA). Përshtatur nga BirdLife 2020. (c) Google Maps
Projekti “Shtrimi i rrugës drejt një rrjeti të qëndrueshëm Natura 2000 në Shqipëri: rasti i kompleksit Nartë-Pishë-Poro” është hartuar në përputhje me prioritetet e kuadrit të zhvillimit kombëtar dhe rajonal, me nevojat e identifikuara gjatë planifikimit kombëtar dhe duke adresuar nevojat specifike të grupet e synuara. Si i tillë, veprimi trajton problemet specifike të mëposhtme: a) mungesa e identifikimit dhe hartës së vendeve të Natura 2000 b) gjenerimi i konflikteve në përcaktimin e vendndodhjes N2000, c) mungesa e pjesëmarrjes lokale në menaxhimin e burimeve natyrore, d) mungesa e ndërsektoriale dhe ndërsektoriale -bashkëpunimi institucional për çështjet e ruajtjes së natyrës, e) mungesa e aplikacioneve të avancuara kërkimore veçanërisht për përcaktimin N2000 dhe për iniciativat e ruajtjes së natyrës në përgjithësi. Të gjitha këto probleme do të adresohen në kuadër të aktiviteteve të planifikuara si pjesë e projektit.
Në vend ka donatorë dhe institucione të ndryshme aktive, me fokus mbrojtjen e mjedisit dhe natyrës, por që synojnë hartimin e politikave dhe forcimin institucional për ta përgatitur Shqipërinë drejt integrimit në BE. Ndërkohë, disa nga programet më të rëndësishme të zbatuara fokusohen në zbutjen dhe përshtatjen ndaj ndryshimeve klimatike, mbrojtjen e integruar të biodiversitetit në sektorë të ndryshëm dhe ngritjen e kapaciteteve për planifikim më të mirë financiar të zonave të mbrojtura. Veprimi i propozuar fokusohet në zbatimin e drejtpërdrejtë dhe konkret duke i shërbyer filozofisë së projekteve të tjera. Duke ofruar të dhëna të shëndosha dhe thelbësore sipas parimeve të Natura 2000, ajo ndihmon në vazhdimësinë e nismave të ndryshme dhe sinergjizimin e veprimeve.
Pishë-Poro 2020 (Fier). Kredite R.Lleshi
Gjashtë grupe kryesore të synuara janë identifikuar që kanë implikime me zbatimin e projektit të përshkruar. Grupet e synuara janë renditur më poshtë:
- Qeveria e Shqipërisë
- Qeverisja vendore
- OJQ-të
- Universitetet
- Biznes
- Banorët vendas
Mohimi i përgjegjësisë
“Ky projekt zhvillohet me mbështetjen financiare të Bashkimit Evropian. Përmbajtja e tij është përgjegjësi e vetme e organit zbatues dhe nuk pasqyron domosdoshmërisht pikëpamjet e Bashkimit Evropian’